سازمان بهداشت جهانی (WHO)

  سازمان بهداشت جهانی (world health organization) که به اختصار WHO نامیده می‌شود یکی از آژانس‌های سازمان‌ملل متحد است که مهم ترین هدف آن هماهنگی و ارتقاء وضعیت بهداشت عمومی در سطح جهان است.
  سازمان بهداشت جهانی در سال 1945 با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد تشکیل یافته و در سال 1946 قانون اساسی خود را تصویب کرد و از 7 آوریل 1948 که بعدها روز جهانی سلامت لقب گرفت به اجرا گذاشته شد.
  سازمان بهداشت جهانی مسئولیت هدایت و هماهنگی ارتقاء سلامت مردم جهان را در چارچوب سازمان ملل متحد به عهده دارد. کارشناسان این سازمان استانداردهای سلامت را تدوین کرده و کشورها را در برخورد با مشکلات خود یاری می‌رسانند.
نحوه مدیریت WHO:
طبق اساس نامه WHO، هدف اصلی این سازمان "دستیابی عموم مردم به بهداشت و سلامت در بالاترین سطح ممکن" است. بر طبق این اساس نامه، سلامت عبارت است از وضعیتی که در آن شرایط فرد از لحاظ جسمانی، ذهنی و اجتماعی کاملاً مناسب بوده و تنها به عدم حضور بیماری یا ناتوانی منحصر نمی‌شود.
  در حال حاضر 193 کشور دنیا عضو این سازمان جهانی هستند که همه ساله در مقرر سازمان واقع در ژنو گرد هم می‌آیند تاسیسات‌ها و بودجه سازمان را تصویب کنند و هر 5 سال رئیس سازمان را انتخاب کنند.
  بالاترین نهاد تصمیم گیر سازمان جهانی بهداشت، مجمع عمومی سازمان است که هر سال در ماه مه در ژنو و با شرکت نمایندگان 193 کشور عضو برگزار می شود. عملیاتی کردن تصمیمات و سیاست‌های مجمع توسط هیات اجرایی 2 سازمان بهداشت جهانی انجام می شود. این هیات از 34 متخصص حوزه سلامت تشکیل شده که به مدت 3 سال انتخاب می‌شود.
  هم اکنون بیش از 8000 کارشناس سلامت در سراسر جهان در 147 نمایندگی، شش دفتر منطقه‌ای و مقر اصلی سازمان در ژنو به فعالیت مشغول اند. در سال 1948 در اولین نشست اعضاء الویت های جهانی سلامت مالاریا، سلامت مادر و کودک، سل، بیماری های آمیزشی، تغذیه و سلامت محیط، انتخاب شدند که اغلب این موارد هنوز هم از الویت‌های جهانی سلامت به شمار می‌روند.
 یکی از مهم ترین اقدامات سازمان بهداشت جهانی در مقابله با انتشار بیماری های واگیر تدوین قوانین بین‌المللی سلامت 3 است که کشورها را موظف به شناسایی و کنترل این بیماری‌ها کرده است که در سال 2005 و در طی بازنگری جدید این قوانین، سارس و گونه های تازه آنفولانزا نیز به این لیست افزوده شد.
  یکی دیگر از نوآوری های اخیر این سازمان ایجاد مرکز عملیات استراتژیک سلامت 4 است که با آخرین تکنولوژی ها در اپیدمی بیماری ها و بلایای طبیعی در هماهنگی اطلاعات و اقدامات بین کشورهای مختلف دنیا فعالیت می کند. با توجه به شیوع بیماری های مزمن و تغییر شیوه زندگی در جوامع فقیر و غنی، این سازمان استراتژی جهانی تغذیه، تحرک و سلامت 5 را وضع کرد تا به مقابله با بیماری های قلبی، سکته مغزی، سرطان ها و دیابت بپردازد. در نشست هزاره سوم سازمان ملل متحد سلامت محور توسع قرار گرفت و سه هدف از هشت هدف اصلی اهداف توسعه در هزاره سوم مستقیما به سلامت مربوط بود و بقیه اهداف نیز به صورت غیر مستقیم با سلامت در ارتباط بود.
   در سال 2005 شبکه ماتریسی سلامت 6 با هدف جمع آوری داده ها و اطلاعات سلامت از سراسر جهان در سازمان بهداشت جهانی ایجاد شد.

بودجه
  اعتبارات کلی سازمان بهداشت جهانی در سال 2007 در حدود 3/3 میلیارد دلار برآورد شده است که یک چهارم آن از حق عضویت کشورها تامین و بقیه از کمک‌های داوطلبانه کشورها و سازمان‌ها تامین می‌شود.این اعتبارات در چهار زمینه کلی زیر هزینه می‌شود.
1- مداخلات اساسی سلامت شامل کنترل اپیدمی ها و کاهش مورد تالیته مادران و کودکان 50درصد
2- سیاست ها و محصولات نظام سلامت شامل کیفیت داروها و تکنولوژی ها 18 درصد
3- تعیین کننده های سلامت شامل تغذیه و دخانیات 11 درصد
4- حمایت موثر کشورهای عضو شامل مدیریت داشتن و فناوری‌های اطلاعات 21 درصد
  75 درصد  این اعتبار در دفاتر نمایندگی و ادارات منطقه ای و 25 درصد در دفتر مرکزی سازمان هزینه می‌شود و بیش از 30 درصد اعتبارات سازمان بهداشت جهانی در منطقه آفریقا هزینه می شود. ادارات منطقه ای سازمان بهداشت جهانی در منطقه آفریقا هزینه می‌شود.
   ادارات منطقه ای سازمان بهداشت جهانی
  این سازمان شش اداره منطقه ای دارد که هر کدام تعدادی از کشورهای آن منطقه را تحت پوشش قرار می‌دهند.
1- منطقه آفریقا واشنگتن www.paho.org
2- منطقه مدیترانه قاهره www.emro.who.int
3- منطقه اقیانوس آرام غربی مانیل www.wpro.who.int
4- منطقه آسیای جنوب شرقی دهلی نو www.searo.who.int
5- منطقه آفریقا برازاویل www.afro.who.int
6- منطقه اروپا کپنهاگ، دانمارک   
   علاوه بر این سازمان بهداشت جهانی در 147 دفتر کشوری و رابط را در همه این مناطق اداره می‌کند معمولا در پایتخت هر کشور یک دفتر وجود دارد که دفاتر اقماری در سایر مناطق کشور را سرپرستی کند.

دبیر کل سازمان بهداشت جهانی
  دبیر کل فعلی (2008) سازمان جهانی بهداشت خانم مارگرت چان از کشور چین است.کارایی کلی WHO بر طبق سخنان دکتر مارگارت چان، مدیر کل فعلی این سازمان بر اساس برآورد تتاثیر عملکردWHO  بر دو گروه ارزیابی می‌شود: زنان و مردم آفریقا.

برنامه کاری WHO:
WHO در چشم اندازی پیچیده و با تغییرات سریع مشغول به کار است. مرزهای بهداشت عمومی به سرعت در حال ناپدید شدن هستند . سازمان بهداشت جهانی در دستور العملی 6 بخشی، به این معضلات پرداخته است. این 6 بخش شامل دو هدف اصلی، دو نیاز استراتژیک و دو راهکار عملی هستند.
شش بخش برنامه کاری WHO به شرح زیر هستند:
1. ترویج و توسعه:
در طی دهه گذشته، پیشرفت‌های بی سابقه‌ای در سلامت و بهداشت حاصل شده است. به طوری که فاکتور سلامت به عنوان یکی از معیارهای تعیین میزان پیشرفت اجتماعی-اقتصادی محسوب شده و سرمایه گذاری در این بخش را از هر زمان دیگری بیشتر کرده است. با این وجود، کشور های فقیر هنوز هم از لحاظ سلامت و بهداشت در سطوح بسیار پایینی قرار دارند و بهداشت ناکافی گریبانگیر قشر وسیعی از مردمان بی بضاعت است.
توسعه بهداشت، بر مبنای اصل اخلاقی تساوی حقوق، لازم به اجرا است . بر پایه این اصل،  دستیابی به روش‌هایی که منجر به نجات زندگی افراد یا ارتقاء سلامت عمومی خواهند بود، نباید به دلایل ناعادلانه اعم از اقتصادی، اجتماعی و ... محدود شود. بنابراین، فعالیت های WHO در کشورهای فقیر و اقشار محروم اولویت پیدا می‌کند. دستیابی به اهداف سلامت در برنامه توسعه هزاره و پیشگیری و درمان بیماری‌های مزمن، بالاخص در نواحی گرمسیر کره زمین، از مهم‌ترین دستورالعمل های بخش ترویج و توسعه در WHO هستند.
2. ترویج امنیت بهداشتی
تامین امنیت بهداشتی نیازمند اقداماتی جامع است. یکی از مهمترین گامهای دستیابی به امنیت بهداشتی در سراسر جهان، پیشگیری از شیوع بیماری‌های مسری است. عوامل متعددی از قبیل ترویج بی رویه شهر نشینی، عدم مدیریت صحیح منابع طبیعی، عدم نظارت بر نحوه تولید و تجارت مواد غذایی و استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک‌ها، از جمله عوامل تهدید کننده امنیت بهداشتی تلقی می شوند. با بازنگری آیین نامه بهداشت جهانی در ژوئن 2007، دنیا برای دفاع از خود در برابر بروز تهدیدات جهانی آماده می‌شود.
3. تقویت سیستم های سلامت
به منظور تقویت سیستم سلامت به عنوان یکی از عوامل کاهش فقر، خدمات بهداشتی باید به جمعیت‌های محروم برسد.  سیستم های سلامت در بسیاری از نقاط جهان توانایی انجام این کار را ندارند. بنابراین، توانمندسازی و تقویت این سیستم ها از مهم ترین اولویت های برنامه کاری WHO محسوب می شود. این اقدمات نیازمند کارمندان آموزش دیده، منابع مالی کافی، داده های آماری معتبر، تکنولوژی و داروهای ضروری است.
4. انجام تحقیقات و تهیه اطلاعات و شواهد
اطلاعات و شواهد، پایه اصلی تعیین اولویت ها، تعریف استراتژی ها و انجام ارزیابی هاست. WHO اطلاعات موثق بهداشت جهانی را با مشورت کارشناسان برجسته تهیه کرده و استانداردهایی را برای نظارت بر سطح بهداشت در سراسر جهان تدوین می کند.
5. افزایش مشارکت ها
سازمان بهداشت جهانی، فعالیت های خود را با مشارکت و همکاری شرکای متعدد، از جمله آژانسهای وابسته به سازمان ملل (UN) و سایر سازمان های بین المللی، خیرین، جوامع مدنی و بخش های خصوصی انجام می‌دهد. WHO از استراتژی های مختلفی برای تشویق شرکای خود به هدایت برنامه های اجرایی در سطح جهان بهره می گیرد. این برنامه‌ها در راستای اهداف جهانی این سازمان بوده و با اولویت های تعیین شده در کشورهای مزبور هماهنگی دارند.
6. تقویت عملکردها
WHO همواره در حال بهسازی و تقویت کارآیی و تاثیر خود در سطوح جهانی و بین ملت ها است. این سازمان تلاش می‌کند تا قوی ترین سرمایه آن، یعنی کارمندان، در محیطی پرانگیزه و پویا کار کنند. تمامی فعالیت ها در WHO نتیجه-محور بوده و این نتایج در سطح جهان به طور شفاف منعکس می‌شوند.

سلامت از دیدگاه WHO
  بر طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامتی عبارت است از یک حالت آسودگی کامل جسمی، روانی، اجتماعی و تنها به نبود بیماری یا ناتوانی اطلاق نمی شود. سلامتی انسان ها امری است اساسی برای دستیابی به صلح و امنیت که به بالاترین میزان همکاری بین مردم و دولت ها وابسته است.
  همچنین بر طبق اساسنامه سازمان جهانی بهداشت، بهره مندی از بالاترین استانداردهای قابل دسترسی سلامیت یکی از اساسی ترین حقوق هر انسان بدون در نظر گرفتن نژاد، مذهب، اعتقادات سیاسی، شرایط اقتصادی یا موقعیت اجتماعی او است.